HEMŞİNCE
Hemşince, Homşetsi (Հոմշեցի) ya da Homşetsi lizu (“Hemşin Dili”) olarak da bilinen arkaik bir Ermenice lehçesi olup Batı Ermenice (İstanbul ağzı) içerisinde değerlendirilir. Batı Ermenice’nin kuzey ve doğu altgrubu (ağız ve şivesi) olarak da yorumlanır.
Doğu Karadeniz’de kendilerini Hemşinliler olarak adlandıran Müslümanlaşmış Ermenilerce konuşulur.
Konuşulan Batı Ermenicesi lehçelerinden bir tek 8 numarası (turunç, Hamshen) lehçesi kalmıştır.
Hemşin lehçesi, Türkiye’de başta Artvin’in Hopa ilçesindeki Laz köyleri içinde kalan bazı köylerde yoğun olmak üzere Borçka ilçesi ve bazı muhacirlerce Batı Marmara’da dil adaları şeklinde konuşulur. Bunun dışında Hemşinlilerce; Gürcistan’ın özellikle Gagra kentinde, Rusya’nın da Stravropol oblastında yaşayan halk tarafından konuşulur. Tahminî konuşucu sayısı birkaç yüz bindir. Türkiye’de 40 bin kadar insan tarafından konuşulur. Batı Hemşin veya Rize Hemşin olarak adlandırılan coğrafi bölgede yaşayan Hemşinliler tarafından da 19. yüzyıl başlarına kadar konuşulduğu, günümüzde ise Hemşince alıntı sözcükler sadece Türkçe konuşma içerisinde varlığını sürdürmektedir. Yazımı için Türkiye’de Latin alfabesi, Rusya’da Kiril alfabesi ve Ermenistan’da araştırma mâhiyetinde Ermeni alfabesi kullanılmaktadır. UNESCO’nun dil atlasında Hemşince yok olma tehlikesi olan diller listesindedir.
Kaynakça : 1975 yılı köy nüfusu kayıtlarına göre anadili Ermenice 24.000, Türkçe olan 15-20.000 müslüman Hemşinli bulunmaktadır. P. A. Andrews, Ethnic Groups in the Republic of Turkey, Reichert, Wiesbaden, 1989, s. 130
^ http://www.yerkir.am/eng/?sub=news_arm&day=18&month=10&year=2005&id=19852
^ Bert Vaux, “Homshetsma, The language of the Armenians of Hamshen”, Hemşin’de 2007’de H. Simonian tarafından düzenlendi.
#ArkeoTarihDünya
Çamlıhemşin – Rize – Türkiye
Bunu paylaş:
Cogito Ergo Sum 